Yoga bij overprikkeling
Om te begrijpen hoe yoga bij overprikkeling werkt is het eerst goed te weten wat overprikkeling fysiek gezien is, en is het nodig je eerst wat basisinformatie te geven over het zenuwstelsel.
Het zenuwstelsel
Het zenuwstelsel is een netwerk van zenuwen die informatie verwerken en doorzetten naar actie. Binnen je zenuwstelsel communiceren zenuwcellen (neuronen) met elkaar via signalen. Schematisch is dit als volgt weer te geven:
Het autonome zenuwstelsel bestaat uit 2 delen: het sympathische zenuwstelsel en het parasympathische zenuwstelsel.
Met ander woorden; het parasympatische zenuwstelsel regelt alles wat met ontspanning te maken heeft en het sympathische zenuwstelsel regelt alles wat met inspanning te maken heeft.
Je kunt deze twee onderdelen dus zien als het gas- en rempedaal van je lichaam.
Wanneer je als mens in balans bent, werken deze twee delen van het zenuwstelsel naar behoren. Je kunt in actie komen wanneer het nodig is, en daarna kan je lichaam weer ontspannen en herstellen.
Uit balans zijn, betekent vaak dat een van deze twee delen van het zenuwstelsel verminderd- of juist overactief is. Je lichaam schakelt niet meer goed tussen de 2 delen.
Overprikkeling
Bij overprikkeling van het zenuwstelsel is het zo dat het sympathische gedeelte teveel getriggerd wordt. Dit heeft stress en spanningen als gevolg. Misschien herken je wel dat je je niet goed meer kunt concentreren, je weinig energie voelt, stress hebt of juist altijd moe, je slecht slaapt, prikkelbaar bent of zelfs last hebt van een snelle onregelmatige ademhaling of hartkloppingen en een hoge bloeddruk.
Wanneer we spreken over een overprikkeld zenuwstelsel, komt er in feite meer informatie binnen dan dat er verwerkt kan worden. Veel mensen die last hebben van hooggevoeligheid (HSP), Autisme, AD(H)D, angst- of stemmingsproblemen of langdurige stress (burn-out) hebben hier bijvoorbeeld last van.
Omdat we in een wereld leven waarin we bijna constant getriggerd worden door schermpjes, informatie, een overvloed aan keuzes, social media, etc. is het niet gek dat je met regelmaat overprikkeld raakt.
Door de overprikkeling van het zenuwstelsel is het moeilijk om weer terug te schakelen naar de ontspanningsmodus. De prikkels en informatie blijft door je hoofd gaan (een vol hoofd) waardoor er een onrustig en gejaagd gevoel ontstaat en ze niet meer kunnen ontspannen.
Waarom werkt yoga bij overprikkeling?
Een yogales bestaat uit het uitvoeren van houdingen in combinatie met de adem en meditatie. Alle drie deze onderdelen hebben hun eigen unieke invloed op het zenuwstelsel en daarmee op de overprikkeling.
De adem
De ademhaling wordt gereguleerd door het autonome zenuwstelsel. Dat betekent dat het automatisch gaat. Terwijl die ademhaling dus automatisch geregeld wordt, kun je de ademhaling deels wel beïnvloeden. Je kunt bijvoorbeeld sneller gaan ademen of langzamer, dieper of oppervlakkiger, naar je borst of naar je buik. En dit is een erg belangrijk gegeven. Want doordat we de ademhaling kunnen beïnvloeden, kunnen we dus ook in beperkte mate toegang krijgen tot ons zenuwstelsel. Door rustiger te gaan ademen activeren we het parasympathische zenuwstelsel. Je geeft je lichaam zo een seintje dat het kan herstellen en ontspannen. Een overprikkeld zenuwstelsel komt op deze manier tot rust. Simpel, maar ontzettend effectief.
De asana's
Ook asana's (houdingen) hebben een invloed op je zenuwstelsel. Zo zijn er houdingen die het sympathische gedeelte stimuleren en houdingen die het parasympathische gedeelte stimuleren. Dit komt overeen met het Yin – Yang principe. Of zon – maan. Of Ha – tha. Vrouwelijke energie en mannelijke energie. Etc.
De ene is niet beter dan de ander. Je hebt ze allebei nodig. In een yogales worden zowel met actieve als met ontspannen houdingen gewerkt. Je leert je lichaam bewust te ontspannen en inspannen op momenten dat je het nodig hebt. Zo heeft elke asana die je uitvoert dus een effect op je zenuwstelsel, op je lichaam, geest en energie.
Meditatie
Je kunt misschien inmiddels al wel raden dat ook mediteren ontzettend effectief is bij een overprikkeld zenuwstelsel. Door te mediteren keer je de aandacht naar binnen en neem je de innerlijke processen waar. Je krijgt als het ware een kijkje in de keuken van jouw zenuwstelsel en wordt je bewust van de signalen die worden afgegeven. Dit inzicht geeft je de mogelijkheid een keuze te maken die misschien beter bij jou of de situatie past. Met behulp van visualisaties, ontspanningsoefeningen en de ademhaling kun je tijdens een meditatie op een hele effectieve manier het parasympathische zenuwstelsel activeren en tot rust komen.